averoo/sakha-russian-parallel · Datasets at Hugging Face

sah stringlengths 19 101	ru stringlengths 8 195
Туох көрүдьүөс сэлээппэлээххин, бу, эн?	Какая у вас забавная шляпа.
Бу сүгүрүс гынарга аналлаах, диэн быһаарбыт киэмсик.	Это чтобы раскланиваться, объяснил честолюбец.
Ытыскын таһын эрэ, диэбит аннараата.	Похлопай-ка в ладоши, сказал ему честолюбец.
Сэлээппэ уһуллан сиргэ төкүнүйэрин туһугар тугу гыныахха сөбүй? диэн кини ыйыппыт.	А что надо сделать, чтобы шляпа упала? спросил он.
Сүгүрүйэр диэн, ол аата тугуй?	А как это почитать?
Эн олорор эттиккэр, эйиигиттэн атын, ким да суох дии!	Да ведь на твоей планете больше и нет никого!
Буоллун, миигин эн дуоһут, син биир өрө тут, арбаа!	Ну, доставь мне удовольствие, все равно восхищайся мною!
Эн бу тугу гынаҕын? диэн ыйыппыт Кыра тыгын.	Что это ты делаешь? спросил Маленький принц.
Иһэбин, диэбит салбаҕырбыт дьүһүннээх арыгыһыт.	Пью, мрачно ответил пьяница.
Суобаһым ыалдьарын умнуохпун баҕарабын, диэн, төбөтүн ыйаан олорон арыгыһыт билиммит.	Хочу забыть, что мне совестно, признался пьяница и повесил голову.
Ол туохтан суобаһырҕаатыҥ? Кыра тыгын бу сордооххо көмөлөһүөн олус баҕарбыт.	Отчего же тебе совестно? спросил Маленький принц, ему очень хотелось помочь бедняге.
Иһэрбиттэн суобаһырҕыыбын! диэн быһаарбыт арыгыһыт уонна салгыы биир да тылы ыһыктыбатах.	Совестно пить! объяснил пьяница, и больше от него нельзя было добиться ни слова.
Үтүө күнүнэн, диэбит Кыра тыгын.	Добрый день, сказал ему Маленький принц.
Бөппүрүөскэҥ умуллубут.	Ваша папироса погасла.
Үскэ эбии икки биэс.	Три да два пять.
Сүүрбэ иккигэ алта сүүрбэ аҕыс.	Двадцать два да шесть двадцать восемь.
Биэс сүүс мөлүйүөн туоҕуй?	Пятьсот миллионов чего?
Туоҕун бэйэм да билбэппин...	Уж не знаю, чего...
Мин наһаа элбэх үлэлээхпин!	У меня столько работы!
Иккигэ эбии биэс сэттэ...	Два да пять семь...
Үһүс төгүлүн... бу кини!	Третий раз... вот он!
Мөлүйүөнүнэн туохтарый?	Миллионов чего?
Ол туохтарый, сахсырҕалар дуо?	Это что же, мухи?
Эс, суох! Маннык, быыкаа кылабачыгастар.	Да нет же, такие маленькие, блестящие.
Биэс сүүс мөлүйүөн сулус?	Пятьсот миллионов звезд?
Чэ сөп, онтон ол сулустарынан эн тугу гынаҕын?	Так что же ты делаешь со всеми этими звездами?
Сулустары бас билэҕин?	Владеешь звездами?
Мин, хайы сах биир ыраахтааҕыны көрбүтүм, кини...	Но я уже видел короля, который...
Ыраахтааҕылар тугу да бас билбэттэр.	Короли ничем не владеют.
Эн, ол, сулустары туох гынаары бас билэҕиний?	А для чего тебе владеть звездами?
Ол тоҕо баай буола сатыыгыный?	А для чего быть богатым?
Ким эмэ арыйдаҕына, саҥа сулустары өссө атыылаһаары.	Чтобы покупать еще новые звезды, если их кто-нибудь откроет.
Оччоҕо, сулустары хайдах бас билиэххэ сөбүй?	А как можно владеть звездами?
Сулустар кимиэннэрэй? киһитэ бэбигирии түспүт.	Звезды чьи? ворчливо спросил делец.
Оччотугар, миэннэрэ. Тоҕо диэтэххэ, мин ону маҥнайгынан толкуйдаабытым.	Значит, мои, потому что я первый до этого додумался.
Талбыппынан туттабын, диэбит дуоспуруннаах киһи.	Распоряжаюсь ими, ответил делец.
Хос-хос ааҕабын да, ааҕабын.	Считаю их и пересчитываю.
Өскөтө миэхэ сибэкки баар буоллун, мин ону үргээн илдьэ барыахпын сөп.	Если у меня есть цветок, я могу его сорвать и унести с собой.
Маннык: хас сулустаммыппын, кумааҕыга суруйабын.	А так: пишу на бумажке, сколько у меня звезд.
«Аата көрүдьүөһүн! дии санаабыт Кыра тыгын.	«Забавно! подумал Маленький принц.
Үтүө күнүнэн, диэбит.	Добрый день, сказал он.
Эн, ити билигин банааргын тоҕо умуруордуҥ?	Почему ты сейчас погасил фонарь?
Ол туох кэпсэтиитэй?	А что это за уговор?
Мин олус ыарахан үлэлээхпин.	Тяжкое у меня ремесло.
Онтон ол кэпсэтии уларыйбыта дуо?	А потом уговор переменился?
Кэпсэтии уларыйбатаҕа, диэбит банаар уматааччы.	Уговор не менялся, сказал фонарщик.
Дьэ кыһалҕам итиннэ сытар!	В том-то и беда!
Оччоҕо, эн, күнүҥ уһуна биир эрэ мүнүүтэ!	Значит, у тебя день длится всего одну минуту!
Онно туох да көрө суох, диэн банаар уматааччы утарбыт.	Ничего тут нет забавного, возразил фонарщик.
Мин куруук сынньаныахпын эрэ баҕарабын, диэбит банаар уматааччы.	Мне все время хочется отдыхать, сказал фонарщик.
Сынньаныаххын баҕардаххына, судургу, баран ис, баран ис... оччоҕо күн баҕаҥ хоту төһө баҕарар уһуоҕа.	Когда захочется отдохнуть, ты просто все иди, иди... И день будет тянуться столько времени, сколько ты пожелаешь.
Ол миэхэ улахан туһаны аҕалбат, диэбит банаар уматааччы.	Ну, от этого мне мало толку, сказал фонарщик.
Мин, утуйартан ордук таптыырым күн сиригэр суох.	Больше всего на свете я люблю спать.
Дьыалам мөлтөх, диэн банаар уматааччы бигэргэппит.	Плохо мое дело, подтвердил фонарщик.
Бу, эн, хантан кэллиҥ? диэн ыйыппыт оҕонньор.	Откуда ты? спросил его старик.
Бу, туох айылаах улахан кинигэтэй? диэн хардары ыйыппыт Кыра тыгын.	Что это за огромная книга? спросил Маленький принц.
Эн манна тугу гынаҕын?	Что вы здесь делаете?
Мин күөгүрэппин, диэн хоруйдаабыт оҕонньор.	Я географ, ответил старик.
Ол күөгүрэп диэн тугуй?	А что такое географ?
Ол, муоралар, өрүстэр, куораттар, хайалар уонна кумах куйаардар ханан баалларын билэр учуонай.	Это ученый, который знает, где находятся моря, реки, города, горы и пустыни.
Тоҕо бэрдэй! диэбит Кыра тыгын.	Как интересно! сказал Маленький принц.
Дьэ бу дьиҥнээх үлэ! диэн баран, күөгүрэп олорор халлаанын эттигин эргиччи көрө охсон ылбыт.	Вот это настоящее дело! И он окинул взглядом планету географа.
Мин ону билбэппин, диэбит күөгүрэп.	Этого я не знаю, сказал географ.
У-у, диэн Кыра тыгын кэлэйбиттии уһуутаабыт.	О-о-о... разочарованно протянул Маленький принц.
Онтон хайалар бааллар дуу?	А горы есть?
Билбэппин, диэн хатылаабыт күөгүрэп.	Не знаю, повторил географ.
Онтон куораттар, өрүстэр, кумах куйаардар?	А города, реки, пустыни?
Ону мин эмиэ билбэппин.	И этого я тоже не знаю.
Дьэ ол иһин, диэбит кырдьаҕас.	Вот именно, сказал старик.
Мин күөгүрэппин, айанньыт буолбатахпын.	Я географ, а не путешественник.
Ол туох туһалааҕый?	А зачем?
Тоҕо диэн, арыгыһыттар харахтара икки гына көрдөрөр.	Потому, что у пьяниц двоится в глазах.
Мин биир оннук киһини билэрим...	Я знал одного человека...
Оннук да буолуон сөп.	Очень возможно.
Хайдах хайан көрөллөр?	Как проверяют?
Онно тиийэн көрөллөр дуо?	Идут и смотрят?
Эн бэйэҥ эмиэ айанньыт буоллаҕыҥ дии!	Но ты ведь и сам путешественник!
Мин эйиигин истэбин, диэбит күөгүрэп.	Слушаю тебя, сказал географ.
Миэнэ барыта кып-кыралар.	У меня все очень маленькое.
Дьиҥ кэрэ ол буоллаҕа дии!	Это ведь самое красивое!
Ол аата хайдах эпэмиэринэйдэр диэн?	Как это эфемерны?
Ол иһин хаһан даҕаны эргэрбэттэр.	Они никогда не устаревают.
Оттон, «эпэмиэринэй» диэн тугу этэҕин? диэн хат ыйыппыт.	А что такое «эфемерный»? Потух вулкан или действует, это для нас, географов, не имеет значения, сказал географ.
Ол аата: сотору сүтүөхтээх, симэлийиэхтээх диэн.	Это значит: тот, что должен скоро исчезнуть.
Оччоҕо мин сибэкким сотору симэлийиэхтээх дуо?	И мой цветок должен скоро исчезнуть?
Кинилэр уоттарын умуруоран баран утуйа барыыларыгар Кытай банаар уматааччыларын кэмнэрэ кэлэрэ.	За ними наступал черед фонарщиков Китая. Исполнив свой танец, они тоже скрывались за кулисами.
Үтүө күнүнэн, диэбит Кыра тыгын, сэрэххэ.	Добрый вечер, сказал на всякий случай Маленький принц.
Үтүө киэһэнэн, диэн хардарбыт эриэн үөн.	Добрый вечер, ответила змея.
Бу, мин, ханнык чолбоҥҥо түбэстим?	На какую это планету я попал?
Сиргэ диэбит эриэн үөн.	На Землю, сказала змея.
Мин сулустар тоҕо умайалларын билиэхпин баҕарабын, диэбит толкуйга ылларбыттыы.	Хотел бы я знать, зачем звезды светятся, задумчиво сказал он.
Көр, бу, мин сулуһум чопчу биһиги үрдүбүтүгэр турар...	Смотри, вот моя планета как раз прямо над нами...
Ээ, ол иһин даҕаны...	А, вот оно что...
Туох да диэбит иһин, кумах куйаарга олус соҕотохсуйуохха сөп...	В пустыне все-таки одиноко...
Тарбахтан суона суоххун...	Не толще пальца...
Тыый, эн оннук үлүгэр кыахтааххын дуо?	Ну, разве ты уж такая могущественная?
Мин эйиигин аһынабын, диэн салгыы саҥарбыт эриэн үөн.	Мне жаль тебя, продолжала змея.
Сөп, өйдөөтүм, диэбит Кыра тыгын.	Я прекрасно понял, сказал Маленький принц.
Бэйи эрэ, эн тоҕо куруук таайтаран этэҕин?	Но почему ты все время говоришь загадками?
Мин, баар таабырыннары барыларын таайабын, диэбит эриэн үөн.	Я решаю все загадки, сказала змея.

Туох көрүдьүөс сэлээппэлээххин, бу, эн?

Какая у вас забавная шляпа.

Бу сүгүрүс гынарга аналлаах, диэн быһаарбыт киэмсик.

Это чтобы раскланиваться, объяснил честолюбец.

Ытыскын таһын эрэ, диэбит аннараата.

Похлопай-ка в ладоши, сказал ему честолюбец.

Сэлээппэ уһуллан сиргэ төкүнүйэрин туһугар тугу гыныахха сөбүй? диэн кини ыйыппыт.

А что надо сделать, чтобы шляпа упала? спросил он.

Сүгүрүйэр диэн, ол аата тугуй?

А как это почитать?

Эн олорор эттиккэр, эйиигиттэн атын, ким да суох дии!

Да ведь на твоей планете больше и нет никого!

Буоллун, миигин эн дуоһут, син биир өрө тут, арбаа!

Ну, доставь мне удовольствие, все равно восхищайся мною!

Эн бу тугу гынаҕын? диэн ыйыппыт Кыра тыгын.

Что это ты делаешь? спросил Маленький принц.

Иһэбин, диэбит салбаҕырбыт дьүһүннээх арыгыһыт.

Пью, мрачно ответил пьяница.

Суобаһым ыалдьарын умнуохпун баҕарабын, диэн, төбөтүн ыйаан олорон арыгыһыт билиммит.

Хочу забыть, что мне совестно, признался пьяница и повесил голову.

Ол туохтан суобаһырҕаатыҥ? Кыра тыгын бу сордооххо көмөлөһүөн олус баҕарбыт.

Отчего же тебе совестно? спросил Маленький принц, ему очень хотелось помочь бедняге.

Иһэрбиттэн суобаһырҕыыбын! диэн быһаарбыт арыгыһыт уонна салгыы биир да тылы ыһыктыбатах.

Совестно пить! объяснил пьяница, и больше от него нельзя было добиться ни слова.

Үтүө күнүнэн, диэбит Кыра тыгын.

Добрый день, сказал ему Маленький принц.

Бөппүрүөскэҥ умуллубут.

Ваша папироса погасла.

Үскэ эбии икки биэс.

Три да два пять.

Сүүрбэ иккигэ алта сүүрбэ аҕыс.

Двадцать два да шесть двадцать восемь.

Биэс сүүс мөлүйүөн туоҕуй?

Пятьсот миллионов чего?

Туоҕун бэйэм да билбэппин...

Уж не знаю, чего...

Мин наһаа элбэх үлэлээхпин!

У меня столько работы!

Иккигэ эбии биэс сэттэ...

Два да пять семь...

Үһүс төгүлүн... бу кини!

Третий раз... вот он!

Мөлүйүөнүнэн туохтарый?

Миллионов чего?

Ол туохтарый, сахсырҕалар дуо?

Это что же, мухи?

Эс, суох! Маннык, быыкаа кылабачыгастар.

Да нет же, такие маленькие, блестящие.

Биэс сүүс мөлүйүөн сулус?

Пятьсот миллионов звезд?

Чэ сөп, онтон ол сулустарынан эн тугу гынаҕын?

Так что же ты делаешь со всеми этими звездами?

Сулустары бас билэҕин?

Владеешь звездами?

Мин, хайы сах биир ыраахтааҕыны көрбүтүм, кини...

Но я уже видел короля, который...

Ыраахтааҕылар тугу да бас билбэттэр.

Короли ничем не владеют.

Эн, ол, сулустары туох гынаары бас билэҕиний?

А для чего тебе владеть звездами?

Ол тоҕо баай буола сатыыгыный?

А для чего быть богатым?

Ким эмэ арыйдаҕына, саҥа сулустары өссө атыылаһаары.

Чтобы покупать еще новые звезды, если их кто-нибудь откроет.

Оччоҕо, сулустары хайдах бас билиэххэ сөбүй?

А как можно владеть звездами?

Сулустар кимиэннэрэй? киһитэ бэбигирии түспүт.

Звезды чьи? ворчливо спросил делец.

Оччотугар, миэннэрэ. Тоҕо диэтэххэ, мин ону маҥнайгынан толкуйдаабытым.

Значит, мои, потому что я первый до этого додумался.

Талбыппынан туттабын, диэбит дуоспуруннаах киһи.

Распоряжаюсь ими, ответил делец.

Хос-хос ааҕабын да, ааҕабын.

Считаю их и пересчитываю.

Өскөтө миэхэ сибэкки баар буоллун, мин ону үргээн илдьэ барыахпын сөп.

Если у меня есть цветок, я могу его сорвать и унести с собой.

Маннык: хас сулустаммыппын, кумааҕыга суруйабын.

А так: пишу на бумажке, сколько у меня звезд.

«Аата көрүдьүөһүн! дии санаабыт Кыра тыгын.

«Забавно! подумал Маленький принц.

Үтүө күнүнэн, диэбит.

Добрый день, сказал он.

Эн, ити билигин банааргын тоҕо умуруордуҥ?

Почему ты сейчас погасил фонарь?

Ол туох кэпсэтиитэй?

А что это за уговор?

Мин олус ыарахан үлэлээхпин.

Тяжкое у меня ремесло.

Онтон ол кэпсэтии уларыйбыта дуо?

А потом уговор переменился?

Кэпсэтии уларыйбатаҕа, диэбит банаар уматааччы.

Уговор не менялся, сказал фонарщик.

Дьэ кыһалҕам итиннэ сытар!

В том-то и беда!

Оччоҕо, эн, күнүҥ уһуна биир эрэ мүнүүтэ!

Значит, у тебя день длится всего одну минуту!

Онно туох да көрө суох, диэн банаар уматааччы утарбыт.

Ничего тут нет забавного, возразил фонарщик.

Мин куруук сынньаныахпын эрэ баҕарабын, диэбит банаар уматааччы.

Мне все время хочется отдыхать, сказал фонарщик.

Сынньаныаххын баҕардаххына, судургу, баран ис, баран ис... оччоҕо күн баҕаҥ хоту төһө баҕарар уһуоҕа.

Когда захочется отдохнуть, ты просто все иди, иди... И день будет тянуться столько времени, сколько ты пожелаешь.

Ол миэхэ улахан туһаны аҕалбат, диэбит банаар уматааччы.

Ну, от этого мне мало толку, сказал фонарщик.

Мин, утуйартан ордук таптыырым күн сиригэр суох.

Больше всего на свете я люблю спать.

Дьыалам мөлтөх, диэн банаар уматааччы бигэргэппит.

Плохо мое дело, подтвердил фонарщик.

Бу, эн, хантан кэллиҥ? диэн ыйыппыт оҕонньор.

Откуда ты? спросил его старик.

Бу, туох айылаах улахан кинигэтэй? диэн хардары ыйыппыт Кыра тыгын.

Что это за огромная книга? спросил Маленький принц.

Эн манна тугу гынаҕын?

Что вы здесь делаете?

Мин күөгүрэппин, диэн хоруйдаабыт оҕонньор.

Я географ, ответил старик.

Ол күөгүрэп диэн тугуй?

А что такое географ?

Ол, муоралар, өрүстэр, куораттар, хайалар уонна кумах куйаардар ханан баалларын билэр учуонай.

Это ученый, который знает, где находятся моря, реки, города, горы и пустыни.

Тоҕо бэрдэй! диэбит Кыра тыгын.

Как интересно! сказал Маленький принц.

Дьэ бу дьиҥнээх үлэ! диэн баран, күөгүрэп олорор халлаанын эттигин эргиччи көрө охсон ылбыт.

Вот это настоящее дело! И он окинул взглядом планету географа.

Мин ону билбэппин, диэбит күөгүрэп.

Этого я не знаю, сказал географ.

У-у, диэн Кыра тыгын кэлэйбиттии уһуутаабыт.

О-о-о... разочарованно протянул Маленький принц.

Онтон хайалар бааллар дуу?

А горы есть?

Билбэппин, диэн хатылаабыт күөгүрэп.

Не знаю, повторил географ.

Онтон куораттар, өрүстэр, кумах куйаардар?

А города, реки, пустыни?

Ону мин эмиэ билбэппин.

И этого я тоже не знаю.

Дьэ ол иһин, диэбит кырдьаҕас.

Вот именно, сказал старик.

Мин күөгүрэппин, айанньыт буолбатахпын.

Я географ, а не путешественник.

Ол туох туһалааҕый?

А зачем?

Тоҕо диэн, арыгыһыттар харахтара икки гына көрдөрөр.

Потому, что у пьяниц двоится в глазах.

Мин биир оннук киһини билэрим...

Я знал одного человека...

Оннук да буолуон сөп.

Очень возможно.

Хайдах хайан көрөллөр?

Как проверяют?

Онно тиийэн көрөллөр дуо?

Идут и смотрят?

Эн бэйэҥ эмиэ айанньыт буоллаҕыҥ дии!

Но ты ведь и сам путешественник!

Мин эйиигин истэбин, диэбит күөгүрэп.

Слушаю тебя, сказал географ.

Миэнэ барыта кып-кыралар.

У меня все очень маленькое.

Дьиҥ кэрэ ол буоллаҕа дии!

Это ведь самое красивое!

Ол аата хайдах эпэмиэринэйдэр диэн?

Как это эфемерны?

Ол иһин хаһан даҕаны эргэрбэттэр.

Они никогда не устаревают.

Оттон, «эпэмиэринэй» диэн тугу этэҕин? диэн хат ыйыппыт.

А что такое «эфемерный»? Потух вулкан или действует, это для нас, географов, не имеет значения, сказал географ.

Ол аата: сотору сүтүөхтээх, симэлийиэхтээх диэн.

Это значит: тот, что должен скоро исчезнуть.

Оччоҕо мин сибэкким сотору симэлийиэхтээх дуо?

И мой цветок должен скоро исчезнуть?

Кинилэр уоттарын умуруоран баран утуйа барыыларыгар Кытай банаар уматааччыларын кэмнэрэ кэлэрэ.

За ними наступал черед фонарщиков Китая. Исполнив свой танец, они тоже скрывались за кулисами.

Үтүө күнүнэн, диэбит Кыра тыгын, сэрэххэ.

Добрый вечер, сказал на всякий случай Маленький принц.

Үтүө киэһэнэн, диэн хардарбыт эриэн үөн.

Добрый вечер, ответила змея.

Бу, мин, ханнык чолбоҥҥо түбэстим?

На какую это планету я попал?

Сиргэ диэбит эриэн үөн.

На Землю, сказала змея.

Мин сулустар тоҕо умайалларын билиэхпин баҕарабын, диэбит толкуйга ылларбыттыы.

Хотел бы я знать, зачем звезды светятся, задумчиво сказал он.

Көр, бу, мин сулуһум чопчу биһиги үрдүбүтүгэр турар...

Смотри, вот моя планета как раз прямо над нами...

Ээ, ол иһин даҕаны...

А, вот оно что...

Туох да диэбит иһин, кумах куйаарга олус соҕотохсуйуохха сөп...

В пустыне все-таки одиноко...

Тарбахтан суона суоххун...

Не толще пальца...

Тыый, эн оннук үлүгэр кыахтааххын дуо?

Ну, разве ты уж такая могущественная?

Мин эйиигин аһынабын, диэн салгыы саҥарбыт эриэн үөн.

Мне жаль тебя, продолжала змея.

Сөп, өйдөөтүм, диэбит Кыра тыгын.

Я прекрасно понял, сказал Маленький принц.

Бэйи эрэ, эн тоҕо куруук таайтаран этэҕин?

Но почему ты все время говоришь загадками?

Мин, баар таабырыннары барыларын таайабын, диэбит эриэн үөн.

Я решаю все загадки, сказала змея.